سیاه دانه
یا ایها الناس اذکرو نعمه‌الله علیکم و هل من خالق غیرالله یرزقکم من السماء و الارض.
ای مردم نعمت‌هائی که خدا به شما مرحمت فرموده بیاد آورید.
آیا آفریدگاری غیر از خداوند هست که شما را از آسمان و زمین روزی دهد؟ (قرآن3-35)
قال رسول‌الله صلی الله علیه و آله: الشونیز دواء من کل داء الاالسام.
سیاهدانه برای هر دردی درمان است بجز مرگ.
به فارسی سیاهدانه یا سیاه تخمه در کتاب طب سنتی با نامهای شونیز و شونوز آمده است به عربی آن را حب‌السودا و کمون السود می‌نمامند.
نام انگلسیی: Blak Cumin
نام علمی: «L»Nigella Sativa
طبیعت سیاهدانه خیلی گرم و خشک است. برخی پوست آن را گرم و خشک و مغزش را گرم و تر می‌دانند.
رنگ تخم سیاه ولی مغز آن سفید می‌باشد این داروی گرانبها و غذای با ارزش گیاهی تا چندین سال خاصیت دارویی خود را حفظ مینماید. (حدود هفت سال)
خواص درمانی:
خواص آن گرم است. رطوبتها را خشک می‌کند. اخلاط را اعتدال می‌بخشد و اخلاط را رقیق می‌کند. ضدفشار خون، زیاد کننده‌ی شیر، ضداسپاسم و کرم و بهترین داروی رینیت آلرژیک بصورت محلول در روغن زیتون است.
ضماد آن با سرکه محلل زگیل‌ها بوده، داروی موثر بر روی بیماری برص یا وی تیلی گو می‌باشد، هم بصورت خوراکی و هم مالیدنی.
سیاهدانه مدر بوده، اخلاط اضافی را خشک می‌نمید. ضد سم، ضد کلیت و بورنشیت و نیز مسکن سرفه می‌باشد. مالیدن آن با روغن زیتون به پوست بدن پاک کننده بشره است. خاکستر آن با مورد برای بهبود بواسیر بکار می رود. سیاهدانه داروی موثری برای دردهای مفصلی می‌باشد هم بصورت دم کرده و هم پودر آن با عسل. اگر با روغن سرخ شود و خورده شود. برای درخشان کردن رنگ صورت خوب است. اگر با عسل خورده شود برای سنگ کلیه مثانه و رفع تبهای مزمن خوب است.
محلول سیاهدانه و سرکه برای خارش و حساسیت پوست بصورت مالیدنی می‌باشد. بو داده سیاهدانه با موم و روغن حنا یا روغن دیگری ضد ریزش مو بوده و رویش آنرا نیز تسیرع مینماید. بوئیدن سیاهدانه برای لرزش اندام و ناراحتی عصبی موثر است زیرا بر روی اعصاب مرکزی اثر مفیدی دارد. سیاهدانه محرک نیروی جنیس است.
ثابت شده است که هیستامین بوجود آمده در برونشهای آسمی را خنثی مینماید.
خواص ـ کاربردی:
خواصی که از نظر طب گیاهی بر آن مترتب است بطور خلاصه چنین است: لاغر کننده، رقیق و خارج کننده خلط سینه ـ تصفیه کننده خون ـ دافع اخلاط زیان آور‌ـ زیاد کننده ادرار و شیر و خشک کننده ترشحات زخم‌ها و تراوش ندول چرکی و غرورها ـ‌خنثی کننده خون کثیف شده بعلت سردی، بخورد و اسپری آن دور کننده حشرات ـ ضد اسپاسم و قولنج ـ‌مسکن سرفه ـ ضد تنگی نفس آسمی‌ها با عسل و نافع برای استفراغ خونی و خونریزی سینه ضد یرقان و عطش و نارسائی کبدی‌ـ موثر بر نارسائی کبدی و طحال ـ روغن آن باز کننده رنگ پوست و شفاف کننده آن ـ خوردن آن با سرکه ـ ضد انگلهای گوارشی ـ موثر بر ویروس هاری و گزیدن عقرب ـ‌خنثی کننده سموم وارده به بدن مثل سموم زنبور و حشرات دیگر ـ خوردن آن با سکنجبین ضد تب. موثر بر سنگ کلیه ـ مالیدن آن با سرکه ضد خالهای پوستی و پوسته ریزی بدن ـ ضماد آن با آمونیاک رقیق شده جهت تحلیل و از بین بردن تومورها و خالها ـ مالیدن آن با سرکه ضد لک صورت ـ ضماد آن با سرکه ضد کچلی و اگزماهای تر (بسیار موثر)است. خوردن آن با عصل ضد دردهای قاعدگی ـ با روغن گل سرخ برای جرب و خارشهای پوستی و آلرژی‌ها ـ‌کوبیده آن با موم و حنا و روغن زیتون بهترین دارو برای ریزیش مو و روئیدن آن ـ‌مالیدن آن با گلاب مفید برای زخم‌های خارش‌دار ـ‌ساق پا (قارچی ـ جرب ـ پسوریازیس، اگزما) ـ با آمونیاک رقیق شده جهت کورک‌های آبدار سر بصورت مالیدنی‌ـ‌خوردن آن با عسل موثر برای لرزش اندامهای و لقوه ـ‌ضماد آن به قسمت جلوی سر (فونتانل ـ ملاج) برای آبریزش دائم بینی و زکامهای فصلی موثر است. ضماد آن با روغن به نواحی دردناک و متورم موثر و مفید است. مضمضه آن با سرکه مسکن درد دندان‌ـ خوردن آن با کندر و روغن زیتون موثر برای تقویت باه و ناتوانی جنسی ـ ضد دردهای پراکنده بعلت ضعف و ناتوانی عمومی و اثرات بیشمار دیگر می‌باشد.
1ـ اسراف در خوردن سیاهدانه برای کلیه‌ها مضر است و موجب ورم و دردگلو می‌شود.
2ـ برای خانمهای باردار خطرناک است برای تقویت زنان بعد از زایمان تجویز می‌شود.
3ـ مقدار خوراک در سرد مزاجها 8 گرم و در گرم مزاجها 2 گرم می‌باشد.
درباره‌ی سیاهدانه و ارزش آن حدیثی از نبی اکرم محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم را زینت بخش کلام می‌سازیم:
فی الیله الاسری: مامررت بملأ من الملائکه الّا ان قالوا یا محمد احتجم و أمر امتک بالحجامه و ما تداویتم به الحجامه،الشونیز و القسط.
شب معراج در اثناء‌پیمودن راه، به عده‌آی از ملائکه (فرشتگان) برخورد کردم که می‌گفتند: ای محمد (صلی الله علیه و آله) حجامت را به امت توصیه بفرما و بهترین درمان برای شما حجامت و خوردن سیاهدانه و قسط است.
1ـ فقه الرضا علیه‌السلام قال: اروی عن العالم علیه السلام: ان حبه السودا مبارکه یخرج الداء الدفین من البدن.
ترجمه: از فقه الرضا علیه السلام از امام موسی بن جعفر علیه السلام روایت شده است که سیاهدانه مبارک است و بیماریهای مزمن را از بدن خارج مینماید.
2ـ عن فیه الرضا: ان حبه السوداء شفاء من کل داء الاالسام، علیکم بالعسل و حبه السوداء.
ترجمه: از او علیه‌السلام روایت شده است همانا سیاهدانه از هر بیماری شفاهست و بر شما باد به مصرف عسل و سیاهدانه.
3ـ عن ابی جعفر علیه‌السلام قال: رسول الله صلی الله علیه و آله و سیم و فی هذه: الحبه السوداء، إن فیها شفاء من کل داء الا السام فقیل: یا رسول الله و ما السام ؟ قال: الموت
ترجمه: از ابی جعفر علیه‌السلام نقل شده که رسول خدا فرمودند درباره سیاهدانه: یعنی اینکه سیاهدانه شفای کل امراض در آن می‌باشد مگر مرگ، پس شخص سوال کرد از رسول خدا سام چیست؟ فرمودند: موت و در گذشتن.
4ـ‌عن المفضل قال: شکوت إلی أبی عبدالله علیه أنی ألقی من البول شده فقال: خذمن الشونیز فی آخر اللیل.
ترجمه:از فضل یا مفضل روایت شده است که به امام صادق علیه‌السلام از سختی ادرار کردن شکایت کردم فرمودند: از سیاهدانه در آخر شب استفاده کن.
5 ـ عن أبی عبدالله علیه السلام قال: أن فی الشونیز شفاء من کل داء ، فأنا آخذه للحمی و الصداع و الرمد، و لوجع البطن و لکل مایعرض لی من الأوجاع، یشفینی الله عزوجل به.
ترجمه: در بیان امام صادق علیه‌السلام چنین آمده است. همانا سیاهدانه شفای هر دردیست. من آن را برای تب، سردرد، درد چشم و شکمو سایر دردها مصرف می‌کنم و باذن خداوند شفا می‌یابم.
6ـ المکارم: قال رسول الله: ان هذه الحبه السوداء فیه شفاء منکل داء الا السام. فقلت:و ما السام؟ قال:الموت. قلت: و ما الحبه السوداء؟ قال: الشونیز. قلت:و کیف أصنع؟ قال:تأخذ احدی و عشرین حبه فتجعلها فی حرقه و تنقعها فی الماء لیله، فاذا أصبحت فطرت فی المنخر الایمن قطره، و فی الایسر قطرتین، فاذا کان فی الیوم الثانی قطرت فی الایمن قطرتین و فی الایسر قطره، فاذا کان فی الیوم الثالث قطرت فی‌الایمن قطره و فی الایسر قطرتین تخالف بینهما ثلاثه أیام. قال سعد: و تجدد الحب فی کل یوم.
ترجمه: در کتاب مکارم الاخلاق رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم بیان شده است: همانا در سیاهدانه شفای همه بیماریها است مگر سام. پس گفتم:سام چیست؟ فرمودند: مرگ. گفتم: سیاهدانه چیست ؟ فرمودند: شونیز. گفتم: چگونه برای مصرف آن را آمده کنم؟ فرمودند: بیست و یک عدد آنرا در پارچه‌ای داخل آب در شب قرار می‌دهی، صبح یک قطره در بینی راست و یک قطره در بینی چپ می‌چکانید، در روز سوم در بینی راست دو قطره و چهارم در بینی چپ دو قطره، در روز پنجم سه قطره در راست و ششم سه قطره در چپ، سه روز عکس همدیگر پس سعد گفته: هر روز این دانه را عوض می‌کنی.